Degerli Hocalarim ve Degerli Uyeler,

Baska bir grupta iktisatin teknik bir disiplin olup olmadigindan yola
cikarak iktisatin pozitif bilime mi yoksa sosyal bilime mi daha yakin
olduguna dek uzanan bir tartisma surmektedir. Cok degisik goruslerin
bulundugu bu tartismaya ben de asagidaki yazimla katildim. Yazim ve bu
konudaki yorumlarinizi belirtirseniz cok sevinirim.

Merhaba,

Iktisat cikis itibariyle sosyal bilimdir ve oyle kalacaktir. Diger
bircok sosyal bilimde oldugu gibi elbette iktisatta da matematikten,
istatistikten yararlanılacaktır. Iktisati pozitif bilim gibi
gosterme cabasi, insanlar uzerinde iktisat kuramlarinin kesin (ya da
aksi ispatlanana kadar gecerli) oldugu etkisini yaratma isteginden
kaynaklanmaktadir. Aslinda, bu cabayi sadece neoiktisat okuluna maletmek
haksizlik olur. Iktisat tarihine baktigimizda, 18. yuzyilda ortaya cikan
Fizyokratlar, doga duzenini (Fransizcasi ordre naturel) kendilerine
temel olarak almislardir. Zaten, fizyokrasi de doga yasasi, doga duzeni
anlamina gelmektedir. Cogunlugu Fransiz olan bu okulun oncusu ve en
onemli kisisi Francois Quesnay'dir. Bir tip doktoru olan Quesnay, 60
yasindan sonra iktisatla ciddi anlamda ilgilenmeye baslamis ve bu alanda
eserler vermeye baslamistir.

Quesnay, toplumsal refahin ve zenginligin tek kaynaginin tarim oldugunu
ispatlamaya calisti (neden? cunku, o donem Fransa'da sanayi gelismemis,
ekonomisi tarima dayaniyor). Bu amacla, meshur Tableau Economique'i
(Iktisadi Tablo) yapti. Bu tabloda, uretken sinifin sadece ciftciler
olabilecegini one surer. Tablonun detayina girmeyecegim, burada
belirtmek istedigim, Quesnay'in tabloyu aciklarken birakin matematigi,
tip biliminden bile yararlanmasidir. Toplum icindeki sermayenin
dolasimini kan dolasimina benzetir.

Daha sonralari Marx'in ekonomik felsefesinin temelini olusturan
artikurun kavramini da ilk olarak Fizyokratlar eserlerinde tanimlamis ve
kullanmislardir.

Sonuc olarak, Fizyokratlar ulkelerin doga yasalari cercevesinde
yonetilmesi gerektigini dusunuyorlar; bu nedenle de insanlar arasindaki
servet ve bolusum esitsizliklerinin "dogal" oldugunu belirtiyorlardi.
Tabii, buna kimse karsi cikamazdi; cunku, olmasi gereken buydu.

Bugun, neoliberal iktisadin yaptigi da pek farkli degil. Karmasik bircok
modelle ve matematigi en ileri derecede kullanarak iktisada "pozitif
bilimsellik" ozelligi katmak ve iktisadi toplumun anlayamayacagi bir
hale getirmek istiyorlar. Oysa, iktisatta insan faktorunun goz ardi
edilmesi sonucunda kurulan modeller birer birer gecerligini yitiriyor.

Kisacasi, iktisat bir sosyal bilimdir ve ozellikle iktisat politikalari
uygulamalari oncelikle ideolojik esasa dayanir. Buradan ideolojiyle
yalnizca kapitalizm ya da sosyalizm gibi ideolojiler anlamlari
cikarilmamalidir. Keynezyen, Monetarist iktisatın ya da Refah
Iktisadinin prensiplerindeki farkliliklarin baslica nedeni de
ideolojiktir ya da baska bir deyisle dusunce farkliligidir.

Saygilarimla

Murat KAYKUSUZ
Siyaset Bilimci ve Ekonomist

1 Subat 2005

http://listweb.bilkent.edu.tr/bsb/2005/Feb/0001.html